Garapenerako lankidetzako programa askoren helburua emakumeen eta neska gazteen aurkako indarkeria gainditzeko esku-hartzeak egitea da. Programa horien eraginkortasuna bermatzeko, ikuspegi eraginkorrak zein diren eta zein baldintzatan funtzionatzen duten ulertu behar da. Iraganean egindako programa gehienek indarkeriaren ondoren jartzen zuten arreta, prebentzioan baino gehiago. Hala ere, gero eta ebaluazio gehiagok erakusten dute prebentzioan inbertitzea askoz eraginkorragoa dela, nahiz eta oraindik ere oso beharrezkoak izan “bizirauleei” (survivors) erantzuna ematen dieten programak.
2014an, Ingalaterrak abian jarri zuen emakumeen eta nesken aurkako indarkeria saihesteko zerk funtzionatzen duen ulertzeko ebaluazio zorrotzak egin zituen lehen ikerketa multinazionala. Helburu nagusia diru-sarrera txikiko eta ertaineko herrialdeetan emakumeen eta nesken arteko indarkeriaren funtsezko arrazoiak ulertzea zen, bai eta indarkeria hori saihesteko modu eraginkorra lortzea ere.
Ikerketaren emaitzek aldaketak eragin dituzte politikan, praktikan eta inbertsioan, hala nola etorkizuneko egituretan. Adibidez, Malawin eta Zimbabwen dituzten aldebiko programei forma eman diete, eta Hegoafrikako Estrategia Nazionalean ere eragina izan du.
Ebaluatutako programa pilotuen erdiek baino gehiagok erakutsi dute indarkeria nabarmen murriztu dela, eta emakumeen eta nesken aurkako indarkeria saihestu daitekeela. Gainera, gehienek bigarren mailako ondorio positiboak izatea lortu dute, hala nola elikagaien segurtasuna hobetzea, diru-sarrerak eta aurrezkiak, osasun mentala, alkohol-kontsumoa eta genero-berdintasuneko jarrerak.
Ikerketa mota horri esker, hobetu egin da indarkeriaren prebalentziaren ulermen globala, arrisku-faktoreen eta faktore bultzatzaileen gaineko ulermen orokorra, prebenitzeko zerk funtzionatzen duen eta esku-hartzeek arrakasta izatea zerk eragiten duen ulertzeko gaitasuna, batez ere krisi-egoeran.
2021. urtean programa bat jarriko da abian, probatutako ikuspegiak zabaltzeko eta prebentzioaren erantzun globala hobetzeko ebidentziak sortzeko, lehen fasean lortutako gakoak edo ikaskuntzak aplikatuz:
(1) Ebidentziak hasieratik integratzea, eta ez programaren ondorio gisa. Ekonomia politikoaren azterketa eta tokian tokiko ezagutzak erabiltzea, herrialde elkartuetako ikerketa-erakundeekin eta emakumeen eskubideen tokiko erakundeekin egindako lankidetza barne.
(2) Baliabideak eta epeak modu egokian esleitzea gaitasunak garatzeko. Programek inbertsioak egin beharko lituzkete tokiko ikertzaileen gaitasunak garatzeko beharrak identifikatzeko, ikerketa konplexuetan lan egiteko.
(3) Funtzionatu duenaren eta funtzionatu ez duenaren arabera ikastea. Garrantzitsua da erakundeei laguntzea emaitzak jakinarazten eta indarkeria murriztu izanaren ebidentziarik erakutsi ez zuten esku-hartzeen inguruko sentsibilitateak kudeatzen.
4) Profesionalen eta ikertzaileen arteko harremanak hasieratik ezartzea. Horrek denbora eskatzen du, batez ere berdintasunezkoak eta eraginkorrak izan daitezen.
Laburpen-dokumentuan agertzen den bezala, ikerketak munduko ondasun publiko gisa ebidentziak sortu zituen prebentzioa eraginkorra dela frogatzen du. Beraz, garrantzitsua da ebidentzia zientifikoetan oinarritutako prebentzio-programetan inbertitzea, prozesuan eta ebidentzia horien hedapenean parte hartzen duten ikertzaileekin, profesionalekin, elkarteekin eta, oro har, herritarrekin lankidetzan.
Egilea: Carlota Oteo
