Gero eta pertsona gehiagok, herrialde gehiagotakoek, sareetan pribatuan galdetzen didate ea fidagarria den prestakuntza egiten ari den egiten ari den hizlaria edo erreferentziatzat duten Twitterreko txiolaria. Beti saiatzen naiz galdetzen duen pertsona bakoitzak bilatzen ikas dezan. Demagun hizlariak pertsona bakoitzaren ikaskuntza-estiloetan oinarritzeko baliagarritasunaz hitz egiten duela. Gai honen erreferentziatzat Scott izeneko autore baten The Enduring Appeal of ‘Learning Styles’ artikulua jartzen du. Artikulu hori zientifikoki zenbateraino baliozkotu den edo ez jakin behar dugu:
Lehen minutua:
- Komatxo artean jartzen dugu artikuluaren izenburua Google-n
- Izenburu hori datorren sarreran sakatuko dugu URL honekin: https://journals.sagepub.com
3. Aldizkariaren “Impact Factor”-ri (goiko aldean) begiratu diogu, 2,415 baita, bere artikuluetan urte jakin batean aipatzen duten ikertzaileen adierazlea.
Minutu batean jakin dugu aldizkaria zientifikoki baliozkotuta dagoela, ikertzaile batzuek beren artikuluak irakurtzen dituzte eta batzuek aipatzeko bezain garrantzitsutzat jotzen dituzte. Minutu bat gehiago erabili nahi badugu, jakin ahal izango dugu zenbateraino dagoen baliozkotuta.
Bigarren minutua:
4. Impact Factor sakatuko dugu aldizkariaren esparruan hori asko ala gutxi den ikusteko, eta gehien baliozkotutako hiru rankingak ikusiko ditugu: Journal Citation Reports, Scopus eta Google Scholar.
5. Hiru ranking horietako bakoitzak inpaktua kalkulatzeko modu bat du. Hiru ranking horietako bat sakatuz gero (adibidez, Journal Citation Reports), ikusiko dugu ranking hori aukeratu duela bere Impact Factor 2,415 ezartzeko.
6. Gainera, 267ko 137a jartzen du. Hau da, 267 aldizkari indexatu daude esparru horretan, eta, beraz, 137rekin ez da bigarren kuartilera (Q2) iristen eta hirugarrenean dago (Q3). Nahiz eta hobe egongo litzatekeen Q1 izatea, Q3 izateak esan nahi du zientifikoki baliozkotuta dagoela; konparazio bat egitearren, irakasle-titulua atera du, azken nota altua duela, baina ez bikaina. Hori ondo dago kontuan hartuta hizlari askok proposamenak aurkezten dituztela eta ezkutatzen dutela ez dutela baliozkotze zientifikorik lortu, hau da, konparazio hori erabiliz, ez dituztela irakasle-graduko irakasgaiak gainditu, ez dutela titulurik.
Hirugarren minutua:
2. minutuan jakin dugu aldizkariaren balidazio zientifikoa, baina ez artikuluarena. Public Library of Science (PLOS) irabazi-asmorik gabeko zientzialarien ekimena izan zen. Irakurtzeagatik kobratzen dituzten aldizkarietako argitaletxe tradizionalen negozioaren eta kontrolaren aurka egin zuten, herritarren sarrera libre eta doakoaren faltan. PLOS zientzia irekiaren agente aktiboa zen, eta ideia oso egokia eman zuen: artikuluaren eragina kontuan hartzea, ez aldizkariaren eragina, guztiz desberdinak izan baitaitezke. Altmetrics-ek beste artikulu bat beharko luke, baina hemen puntu hori bakarrik ikusiko dugu.
7. Atzera egin eta “Metrics and citations” sakatuko dugu, Web of Science-n 47 aipamen dituela ikusita. Hau da, 2020. urteaz geroztik, ikertzaileek 47 aldiz aipatu dute beren artikulu zientifikoetan.
Jende anitzak eskertu dizkit argibide horiek. Artikulu honen bidez, jarraibide horiek publiko egitea espero dut, eta, hala, pertsona orok duen zientziaren komunikazioan laguntzea. Izan ere, hori funtsezkoa da ahaleginak, irakasleenak esaterako, emaitzak hobetzeko. Jakina, gero zehaztu beharreko lehen oharrak besterik ez dira, baina lehenengo zati hau, ulertu bada, oso baliagarria izango zaizue iruzurrak saihesteko. Kritikak ongi etorriak izango dira, eta, horrela, hain leku txikian zer egitea zaila den hobeto argitzen lagunduko dute. Aldizkari zientifikoei buruz egiten ari diren kritika gehienak, ordea, ez dira egiazkoak, aurreko artikulu batean argitu dudan bezala. Artikulu horren irakurketa eta erreferentzia zuei gomendatzen dizuet, inbaditu nahi gaituen sasizientzia tsunamiaren aurrean argudiatzeko.
Periódico Educación egunkaritik aterata.
Egilea: Ramón Flecha
