Periódico Educación-etik itzulita
Adolf Eichmannek esan zuen: “poz handiz noa hilobira, bost milioi judu kontzientzian oso pozik sentitzen bainaiz”. Bere heriotzaren aurretik esandako hitzak dira, gezurretan jarraitzeak ezertarako balio ez zionean, heriotzara kondenatua ez izateko egiten zuenean bezala. Hitz horiek irakurri eta ulertu nahi dituen edonork eta sarraskitzaile honen ibilbide nazi guztiak egin dezake, oso erraza da; argi uzten du asetzen zuela ariotzat hartzen ez zituen gizakiak akabatzeak, gaizkiaren desira bizia baitzuen.
Eichmannen figurak bere aliantzarik onena Hanna Arendtek gaizkiaren hutsalkeria deiturikoan du, pertsonalki eta filosofikoki nazien intelektual nagusiari lotua (Heidegger). Arendtek esamolde hori erabili zuen baieztatzeko, froga enpiriko guztien aurka, Eichmann ez zela antisemita eta ez zuela gizakiak akabatu nahi, bere nagusiei obeditzeagatik bakarrik egiten zuela, burokrata soil bat bailitzan. “Gaizkiaren hutsalkeria” esamoldea Arendtena da, ez kontzeptua, izan ere, nazien sarraskitzaileek eta haien abokatuek beti erabili izan dute zigorrak saihesteko. Bere erabilerak ez zion Eichmannen ibilbidea faltsutzeko bakarrik balio izan, berarentzat askoz garrantzitsuagoa zen zerbaitetarako baizik: bere bizitza osoan zehar nazi ospetsu bati pertsonalki eta intelektualki lotuta egotearen “hutsalkeria” justifikatzeko.
Gaitzaren desira hori, nazismoarena, iceberg horren oinarri zabal eta askotariko baten icebergaren punta baino ez da, politikan, intelektualtasunean eta eguneroko bizitzan gaizkiaren desira sustatzen duten guztiek osatua. Kapital harraparia biziki eraginkorra da gaizkiaren nahia sustatuz. Adibide bat da nola lortu zuen negozio handia egitea emakumeen artean erretzeko ohitura sartuz ordura arte gizonek bakarrik egin zutenean, oraindik ere tabakoaren ondorioz minuturo emakume bat hiltzea eragiten duen gaitza. Ez da zaila, ordu batzuetan, metroan mutilen elkarrizketak entzutea, diskotekan lehentxeago neska batekin bildu izana iraintzeko erabiltzen dituzten esamolde oso zikinei barre egiten. Gero eta gazte gehiagok esaten dute ezintasunak izaten dituztela neska batek mutil-lagunik ez duenean.
Gaizkiaren desio hori ez da berria, nazismoaren gorakadaren garaian ere bizia zen, eta kronologikoki bat dator erretzeko ohitura emakumeei gailentzen hasi zitzaien unearekin eta Heidegger irakasleak Arendt ikaslearekin harremana hasi zuenean. Nazien aurkako garaipen demokratikoaren ondoren, desio hori jaitsi egin zen, eta Heideggerrenak bezalako ekarpen filosofikoek, Hanna Arendt bezalako intelektualen bitartez, gizartean eragina izan zutenean hasi zen handitzen.
Ondo irakurtzen ez badugu, testuei buruz zorrotz hitz egiten ez badugu, nazismoaren gorakadarekin elkarlanean ari gara, jakin gabe. Zorionez, pertsona askok geldiarazi nahi dute, eta gero eta gehiago ari dira hori lortzeko ezinbesteko zereginetako bat egiten: bikaintasun-maila goreneko lan intelektuala.
Egileak:
Lídia Puigvert
Esther Roca
Joanpere itsasoa
Patricia Melgar
Ramón Flecha
[Irudia: Adolf Eichmann 15 kargu dituen lehen epaiketan, gerra eta gizateriaren aurkako krimenak barne – Flickr]
