Aniztasunak badu garrantzia

(Periódico Educación-etik itzulita)

Urte gutxi dira Bigarren Hezkuntzako eta Lehen Hezkuntzako azken ikasturteetako irakasleei entzuten diedala ikasgeletan gorroto-diskurtsoa areagotu egin dela. Ikaskideekin izandako elkarrizketetan, bat gatoz itxurazko paradoxa bat hautematean: badirudi azken hamarkadetan eskolak aurrerapausoak ikusi dituela hezkidetzan, elkartasunean eta aniztasunarekiko tolerantzian, eta, aldi berean, gazteen, nerabeen eta nerabezaroaurrekoen iruzkinak harritzen gaituztela, desberdintasunaren beldur baitira, hainbat modutan.
Ameriketako Psikologia Elkarteak (APA) Robert Sellers doktoreari (Michigango Unibertsitatea) egindako elkarrizketa bat entzun berri dut. APA elkarrizketa sustatzen eta ezagutza zientifikoa zabaltzen ari da DEI deitzen diotenaren garrantziari buruz: aniztasuna, ekitatea eta inklusioa. Termino horren pean biltzen dira gizarteak pertsona, kolektibo, kultura eta abarren ekarpenak jasotzeko onura izango duela ziurtatzeko helburua duten ekimen guztiak. Komunitate zientifikoa asaldatu zuen gertaera bat izan zen iaz 22 estatuk legeak sartu zituztela DEIren ahaleginak murrizteko, helburu horietara bideratutako bulegoak itxiz eta aniztasunari buruzko prestakuntza-programekin amaituz. Beraz, kezka handia dago eztabaida politikoak aniztasunaren garrantziari buruzko ebidentzia zientifikoaren berri ez izateko.
Aniztasuna historikoki baztertutako esperientziak sartzea da, ez bakarrik iraganeko bidegabekeriak konpontzeko, baizik eta bazterketak zientziaren eta aplikazio praktikoen kalitatea murrizten duelako, hala nola tratamenduak eta botikak. Hau da, esperientzien eta ikuspegien aniztasuna funtsezkoa da arazo handiak konpontzeko eta ideia berritzaileak sustatzeko.
Nire esperientzian, ikasleek aniztasuna baloratzen ikasten dute beren bizitzak hobetzen direla ikusten dutenean, ez bakarrik gehiago ikas dezaten, baita hobeto senti daitezen ere. Benetan taldean lan egiten dutenean, berdintasunean hitz egiten dutenean inor kanpoan utzi gabe, inor atzean utzi gabe, ez dute behar aniztasuna garrantzitsua dela azaltzea, haiek hobeto azal baitezakete. Baina egia da, aniztasunaren balioa sustatzeko, garrantzitsua dela pertsona guztiek, baita helduek ere, gauza jakin batzuk jakitea. Sellers doktoreak honela azaltzen ditu hiru kontzeptuak:

• Aniztasuna: Hainbat testuingurutako giza esperientzia guztiak atzematea esan nahi du, banakako esperientzien aniztasuna aitortuz (hau entzutean, nire buruak literatur solasaldietara bidaiatzen du, non ikasle bakoitzak oso bizipen desberdinak ematen dituen, taldeak asko baloratzen dituenak, gainera).
• Ekitatea: talde jakin batzuen parte-hartzea mugatzen duten oztopo historiko eta garaikideak desegiteaz ari da (askotan gogorarazten dit ikasketarik ez zuen aitona edo amona bat klasera talde interaktiboetan laguntzera etor zedin konbentzitzea lortu dugula, edo iritsi berria zen ikasleari espainolezko hitzik ez zekiela esaten genionean, “noski, parte har dezakezula, aurkituko dugu modua”).
• Inklusioa: Ikuspegi guztiak baloratzea eta aprobetxatzea eskatzen du, botere-gaiei helduz eta ahots guztiak entzun eta baloratuko direla ziurtatuz (4 urteko neska bat lehen hezkuntzako ikasleek eta irakasleek txalotzen duten hausnarketa partekatzen duten ordezkarien batzarretan bezala).