(Periodico Educacion-etik itzulita)
Solasaldi literarioa (TLD) hezkuntza-jarduera arrakastatsuetako bat da, hamarkadak baitaramatzate hezkuntza eta pertsona askoren bizitzak hobetzen, gero eta zentro eta herrialde gehiagotan. Lehenago ere hitz egin dugu egunkari honetan GEEak maskulinitate alternatibo berriak (NAM) sustatzeko ekintza idealak direla, hezkuntza-komunitateentzako hobekuntza eta onura askoren artean.
Badakigu TLDek ikasgeletan behar ditugun NAM jarrerak sustatzen dituztela balio onak dituzten haurrak eta mutilak ikusarazteko, segurtasuna eta erakargarritasuna emateko, genero-indarkeria gainditzeko urrats erabakigarria baita. Artikulu honetan, irakasleek solasaldi horietan gertatzen direla ikusten dituzten zenbait gauza partekatu nahi ditugu.
Askotan, haurren artean berdintasunezko elkarrizketa bat ezartzean, batzuek eta besteek liburuetan gertatzen denari buruzko balorazioak partekatzen dituzte – benetako askatasunarekin –. Horrela, edozein pertsonak, txikia izanda ere, ikaskideekin eztabaidak sortzeko aukera du, honelako iritzi eraldatzaileak hitzez adieraziz:
«Baina ez pentsa Tom hain atsegina izan denik berarekin, esan baitio berarekin badago ezin duela beste inor maitatu eta berarekin ezkondu behar duela. Hori neskatoa behartzea da» (6 urteko neskatoa Tom Sawyerri buruzko solasaldi batean).
Mutilak direnean jarrera ausarta hartzen dutenak, tertulia dialogikoa den espazio seguru horretan, nolabaiteko kate-erreakzioa ikusten da. Taldeak (neska-mutilek) oso positiboki baloratzen ditu indarkeriaren aurkako jarrera ausartak eta seguruak. Beraz, oso erraza da ados egotea bertan daudenek ez dutela indarkeria erabili edo justifikatu nahi, eta pertsona batzuek eta besteek bat egiten dute jarrera horrekin. Gainera, ikusten dugu zenbait mutilek publikoki erakargarritasuna ematen dietela emakumeen jarrera solidarioei, eta, aldi berean, neska batzuek parte hartzen duten mutilen berdintasunezko jarrerak indartzen dituztela; hala, taldean dinamika bat sortzen da, eta dinamika horretan – modu naturalean – erakargarritasuna irabazten du indarkeriaren aurkako jarrera sendoa duenak:
«Ez zait gustatzen Plutonek Proserpina bahitzea, jainkosa bat izan edo dena delakoa izan, hor edukitzeko bere neska-laguna balitz bezala, neskame bat» (1. mutila). «Askatasunerako eskubidea kentzen dio» (2. mutila). «Ez zait gustatu berarekin zalgurdian geratzera behartu izana, nire ustez pertsona bakoitzak izan behar baitu norekin egon aukeratzeko askatasuna» (1. neska). «Berarekin egon nahi duen galdetu beharko lioke» (3. mutila). «Horrela edukitzeko, nahi ez duena, nahiago dut libre egotea. Oso ausarta iruditzen zait bere lagunak egin zuena, jainko bati aurre eginez babesten saiatu baitzen; oso solidarioa iruditzen zait» (4. mutila). «Niri ere gustatu zait laguntzea, Plutoni askatzeko esan zionean bezala» (5. mutila). [Metamorfosia (Ovidio), Lehen Hezkuntzako 5. maila]
Askotan, funtsezko gaiak sortzen dira eta azkar argitzen dira. Adibidez, ideia hau: “gizon guztiak berdinak dira (eta, beraz, guztiak dira genero-indarkeria eragiten dutenak)”. Ideia hori, gaur egun, mutil eta gizon askorengana iristen da. Solasaldietan, mutilek askotan izaten dute aukera irakurtzen dituzten istorioetan gertatzen dena benetako bizipenekin lotzeko:
«Matxista izatea… mutilek botere handiagoa izatea bezalakoa da, baina feminista berdintasuna da» (6. mutila). Feminismoa ondo iruditzen zait, baina ez dezatela esan mutil guztiak gaiztoak garenik» (…) «Behin ikusi nuen kalean neska bati esaten ari nintzaiola “zatoz, badakit nahi duzula”, eta nabaritzen zen berak ez zuela nahi. Nahi badu, zuk badakizu, eta zurekin joango litzateke» (7. mutila). [La Celestina, Lehen Hezkuntzako 6. maila]
Adostasunaren gaiak ere oso erraz sortzen ditu adostasunak, eta horrek lagundu egiten du gelan tratu oneko giroa sortzen, komunikazio-ekintzei arreta jartzen, beste pertsona gustura dagoen ala ez jakiteko, dela patioko jolasetan, dela parkean, dela kaleetan buelta bat emanez. Aldiz, badira eztabaida handia sortzen duten beste gai batzuk, hala nola erakargarritasuna edo maitemina:
«Behin ikusi zuen eta obsesionatuta dago. Agian beste neska bat ezagutuko nuen… Neskak esan zion ez zuela ezer nahi berarekin, eta oraindik tematzen jarraitzen du» (8. mutila). «Beste pertsona bat bila dezake, eta, agian, harremana hobea da» (9. mutila). «Esaten duzunagatik, zure fisikoagatik bakarrik gustatzen zaizu, ez duzulako ezagutzen» (10. mutila). «Baina lehen begiratuan maitasuna existitzen da; nire lagunik onena ezagutu nuen lehen egunean, lagun hobeak izango ginela jakin nuen» (11. mutila). «Baina baliteke hasieran oso ondo tratatzea, eta urtebete daramazuenean jada ez portatzea hain ondo zurekin» (9. mutila). «Baina, lehen begiratuan, fisikoarekin bakarrik maitemintzen zara» (8. mutila). «Bada, nire lagunik onena eta biok bi urte daramatzagu lagun hobeak izaten, eta ez da mespretxuzko egunik ere izan» (11. mutila). «Ahotsean, irribarrean… nabari dezakezu» (2. neska). [La Celestina, Lehen Hezkuntzako 6. maila]
Solasaldi dialogikoetan, gizateriaren lanik onenak erabiltzean, indarkeriarekin, berdintasunarekin edo emakumeen eta gizonen arteko desberdintasunarekin lotutako gaiak hain maiz sortzen dira, non hezkuntza-jarduera arrakastatsu hori, berez, maskulinotasun alternatibo berriak sustatzeko irakasle gisa egin dezakegun ekintzarik onenetakoa baita.
[Artikulu hau DF Diario Feministan argitaratu zen lehen aldiz 2024ko uztailaren 26an]
