(Periodico Educacion-etik itzulita)
Irakurketari buruzko ikerketa asko dago eta hazten jarraitzen du. Hala ere, hainbeste informaziok interpretazio txarrak eta buloak ere ekarri ditu. Harvard Graduate School of Education delakoak irakurketari buruzko 4 bulo zabal argitzen laguntzen digu, bakoitzaren ebidentziekin:
Bulo 1: “Irakurketaren zientzia programa, curriculum edo ikuspegi irakasgarria da.”
Ebidentzia: Termino zabal bat da, 50 urte baino gehiagokoa, hainbat diziplinatako ikerketan (hezkuntza, psikologia, hizkuntzalaritza, neurozientzia, soziologia, hizketaren eta hizkuntzaren patologiak, etab.), haurrek irakurketa eta idazketa sakon ikasteko moduari buruz. Irakurketaren zientziak, bere adar zientifiko guztiekin, eskoletan irakurketa irakasten duen pertsona ororen gida izan behar du.
Bulo 2: “Irakurketaren zientziak trebetasunak modu isolatuan irakatsi behar direla iradokitzen du.”
Ebidentzia: Irakurtzeko instrukzio eraginkorrak barne hartzen ditu hainbat gaitasun integratu. Adibidez, pentsamendu kritikoa aldi berean lantzea eta testuaren ulermena hobetuko duen hiztegiaren eta testuinguruaren oinarria eraikitzea.
Bulo 3: “Irakurketaren zientziak sustatzen du irakurketa fonetikan (letren soinuak) eta deskodetzean (letrek egiten duten silaben eraketa eta silabek sortzen dituzten hitzen eraketa ezagutzea) oinarritu behar dela.”
Ebidentzia: letra-soinua ezagutzea eta deskodetzea funtsezkoa da irakurtzeko, baina irakurmena eta ahozko hizkuntza oso garrantzitsuak dira.
4. buloa: “Irakurketaren zientzia irakaskuntzako ingurune kulturaletik bereizita dago.”
Ebidentzia: Kultur irakaskuntza/ikaskuntza eta irakurketa eskutik doaz. Bizitza osorako irakurketa-trebetasunak eta -praktikak sortuko ditugu, baldin eta irakurketa jarduera inklusiboa, estimulatzailea, erronka intelektualak ekarriko dituena eta irakasleok itxaropen handiei eusten badiegu.
Nola txerta ditzakegu ebidentzia horiek gure ikasgeletan eta ez buloetan?
Hain zuzen ere, literatur solasaldi dialogikoek (TLD) ebidentzia hauek guztiak jasotzen dituzte:
1: Hezkuntza-jarduera arrakastatsua da, nazioarteko komunitate zientifikoan aitortutako eragin sozialeko ikerketetan oinarritua, eta adar zientifiko ugari biltzen ditu.
2: Pentsamendu kritikoa eta hausnarketa garatzen ditu; irakurketaren aurretik, bitartean eta ondoren, testuari, testuinguruari, hiztegiari eta abarri buruz eztabaidatu eta hitz egiten du.
3: Testuak beste pertsona batzuekin irakurtzean eta edukiari buruz hitz egitean, ahozko hizkuntza eta guztien arteko ulermena sustatzen dira. Irakurri eta hitz egiten da irakurtzen denari buruz.
4: Familiak, komunitatea, irakurketan inplikatzen ditu. Horrela, ahots guztiak sartzen dira eta aniztasunak aberastu egiten du, testuei buruzko ezagutza handiagoa emanez. Ingurune kulturala barne hartzen du eta irakurketaren irakaskuntzari ekarpena egiten dio. Itxaropen handiak ditu oinarri, kalitatezko testuak baitira, erronka kognitibo handia dakartenak. Gainera, irakurketa partekatuaren modu horrek hobekuntzak sortzen ditu, eta irakurketa-ohiturak eta literatura onarekiko maitasuna sustatzen ditu.
Argazkia: Freepik
Egilea: Sergio Miralles
