(Periodico Educacion-etik itzulita)
Irakasleen artean gutxi erabiltzen den terminoa da katarsia. Hala ere, ez da hain arraroa gure eskoletan praktika katartiko batzuk detektatzea. “Katarsia” honela defini daiteke: norbaitek bere haserrea modu terapeutikoan deskargatzeko ekintza. Izan daiteke hormaren kontra txurroekin kolpeak ematea, platerak apurtzeko saioak egitea edo pazientea amorruz oihukatzera bultzatzea, zerbait bigunari ukabilkadak ematea, jolas-areto batean joko bortitzak egiten uztea, etab. Hiztegi hau erabiltzen da: “deskargatu, desfogatu, drainatu, hustu, erantzi, desinhibitu”, etab.
Adin klasikotik duela urte asko arte, agresibitatearen ikuspegi desberdina duten bi pentsamendu-korronte egon dira. Alde batetik, agresibitatea katarsi saio baten bidez drainatu zitekeela uste zutenak, urez betetako ontzi bati zulo bat egin eta hura husten denean bezala. Eta bestetik, katarsiak, indarkeria murriztu beharrean, areagotu egiten duela uste zutenak. Lehen ikuspegiaren aldekoak Aristoteles eta, gaur egun, teoria psikoanalitikoa izan ziren. Bestalde, katarsiak indarkeria areagotzen zuela uste zutenak klasikoak izan ziren, Platon kasu, eta ikaskuntza sozialaren teorikoak, Bandura kasu.
Egia esan, eztabaida itxita dago. Esperimentuetan, behaketa sistematikoan, datuetan eta abarretan oinarritutako ebidentzia zientifikoak Platonen eta Banduraren aldekoak dira. Hau da, haurtzaroari agresibitatea modu sinboliko edo errealean adierazten uzteak indarkeriazko jarreraren inhibizioa ahultzen du. Haurtzaroak, egoera horietan, indarkeriagatiko botere- eta plazer-esperientziekiko kitzikapena sortzen du.
Alde horretatik, teoria psikoanalitikoa ezeztatu egin da. Hala ere, gaur egun ere gure eskoletan teoria psikoanalitikoan oinarritutako jarduerak ditugu, katarsiaren hiztegia “psikomotrizitatearen” bidez indarkeria tratatzeko modu gisa erabiltzen dutenak. Zehaztu beharra dago zatiketa handia egon zela Acouturier eta Lapierre eskolen artean psikomotrizitate-saioetan indarkeria adierazteko permisibitatearen inguruan, eta, zorionez, Acouturierren jarrera, indarkeria gelditzearen aldekoa, Espainian zabalduena izan dela. Hala ere, pertsona psikomotrizista askok aitortzen dute agresibitatea modu sinbolikoan deskargatu behar dela: adibidez, hormaren hasierako eraistearen bidez.
Ez nuke artikulua amaitu nahi jokabide bortitza desagerrarazteko arrakasta kasu bat azaldu gabe, katarsiari buruzko ebidentzien ezagutzari esker. Duela zenbait urte, psikomotrizitatean trebatutako irakasle batek tutorea konbentzitu zuen ikasle oldarkor bati aukera eman ziezaion jolas-orduetan aizkora txiki batekin billanozko maskara bat janzteko, “bere indarkeriazko jokabidea eremu sinbolikora bideratzeko”. Haurrak praktika hori jarraitu zuen hainbat urtez, eta bere portaera okertuz joan zen denbora horretan guztian. Haurra botere- eta indarkeria-fantasia bat sortzen joan zen, eta min egin zien bere kideei eta bere buruari. Bere harremanak erabat hondatuta zeuden. Umeari bilau izateari uzteko eta nire tutoretzako kementsuen klubeko superheroi izateko proposatu nion egunera arte. Bi hilabete baino gutxiagoan haserre-leherketa guztiak desagertu ziren, eta gizartearen aldeko jokabide-bide bat hasi zen, sufritzen ari zen jendeaz arduratuz eta biktimak defendatuz.
Ebidentzia zientifikoak ezagutzea da indarkeriaren aurka prestatzeko tresnarik onenetako bat.
Argazkia: Chat GPT
Egilea: Gontzal Uriarte
