(Periodico Educacion-etik itzulita)
Urte askotan, haurtzaroan, nire eskolako jantoki-zerbitzuaz gozatu nuen. Momenturik onena jolastokia zen, lagunekin jolasteko minutuak ematen genituena. Jangelak, ordea, mingostasunaren kaletik ekartzen gintuen. Han jaso nuen nire lehen “koskorreko” (kolpea buruan, euskaraz). Begirale batez hornitu nintzen, azalorea jateari uko egiten bainion. Ez dut inoiz ahaztuko. Platera amaitzen ez bazenuen, ezin zinen jolastera atera. Lehen Hezkuntzako hirugarren mailarako, gustuko ez zenuen janaria jateko trikimailuak partekatzen hasi ginen ikasleen artean: begiak itxita, sudurra estalita, baso bat ur edanez edo mokadu bakoitzeko ogi zati bat janez. Baziren lagunak ni baino okerrago pasatzen zutenak, negar egiten baitzuten eta arkuak baitzituzten. Seigarren graduan, batzuek ikasi zuten gibela ahozapian ezkutatzen edo berogailuaren atzetik Kubako arroza botatzen.
Errealitatea gutxi hobetu da ordutik. Segur aski ez da gehiago itsasten, baina oihuak gure eguneroko ogia dira. Irakasle gisa, lan egiten dudan eskoletako jantokietan jaten jarraitzen dut. Ahal dudanean, ikasleen mahai berberetan bazkaltzeko baimena eskatzen dut. Nire esperientzian oinarrituta, ez dut ezagutu nutrizionistek gomendatutako neurriak aplikatzen dituen eskolarik (agian badago): hau da, giro lasai eta atseginak sortzea, non helduok erabakitzen dugun zer jaten den, noiz jaten den eta non jaten den, baina ikasleek erabakitzen dute zenbat jan nahi duten edo jan nahi duten. Gobernuek eta pediatren elkarteek (Katalunia, AEP, AAP) hainbat gomendiotan jasotako neurriak.
Behartzea, zigortzea edo, besterik gabe, tematzea kaltegarria izan da janari osasungarria gehiago hartzeko. Nola hezi dezakegu baimena, ez badugu onartzen “ez” jatea bezalako gauza pertsonal batean? Izan ere, zure erabakia ez errespetatzeak biztanleriaren obesitatea areagotzen laguntzen du. “Amaitu platereko guztia” edo “koilarakada bat gehiago eta jasoko dizut” bezalako kontsignei dagokienez, frogatu da ahuldu egiten dutela gure gorputzetik jasotzen ditugun asetasun-seinaleen entzutea, eta gure gorputzak behar zuena baino gehiago jaten ikastea eragiten dutela. Gainera, janari bat ukatzea aldez aurretik esperientzia negatiboa izatearekin lotuta egon ohi da, jatera behartu dutelako.
Elikadura-praktika erantzungarriak onak dira haur guztientzat, baita ahulenentzat ere. Horregatik, nutrizionistek eta eskola-jantokiaz arduratzen diren irakasleek zeregin handia dute aurretik. Ez bakarrik menuaren osagaien kalitatea hobetzeko, baizik eta jarduera horren inguruko giroa nutrizioari buruzko ezagutza zientifikoen bidez eraldatuz. Ez da ahaztu behar komunitate osoarekin lan egitea garrantzitsua dela, hainbat gunetan nutrizioa hobetzeko.
Argazkia: Freepik
Egilea: Gontzal Uriarte
