Urtez, irakasle gela askoretan eztabaidatu izan den gaia da hau. Zorionez, hilabete honetan argitaratze berri den Periodico Educación aldizkarian, esperientzia zabala duen haur hezkuntzako irakasle batek gai honen inguruan hausnartzen du, ebidentzia zientifikoetan oinarrituz. Artikulu hau Carolina Ramos Castillo-ren testuaren itzulpena da.
Duela 20 urte baino gehiagotik haur hezkuntzako irakaslea naiz. Hasierako prestakuntzan ez zidaten azaldu lehen adinetan irakurtzen irakastearen garrantzia, baina egiaztatu ahal izan dut 3-6 urteko haurrek interesa dutela, motibatzen direla eta arreta jartzen dutela idatzizko hizkuntzarekin lotutako edukiak lantzen ditugunean.
Besteak beste, alfabetoa ezagutzea, fonemak eta grafemak jakitea eta bereiztea, silaba-kontzientzia lantzea, ipuinak irakurtzea, errimak, olerkiak, hitzak idaztea, hiztegi-jokoak eta gizateriaren literatura-sorkuntza onenen irakurketei buruzko elkarrizketa dira ikasgelan egin ohi ditugun jardueretako batzuk. Ikasi egiten dugu, ondo pasatzen dugu eta idatzizko mundua ezagutzea gustatzen zaigu, inguratzen gaituen munduaren zati garrantzitsu bat baita.
Azken urteotan, gero eta joera handiagoa dago ikastetxeetan, baina baita familien artean ere, irakurtzen eta idazten ez irakasteko lehen hezkuntzako etapara iritsi aurretik. Joera hori hainbat albiste, idazki, artikulu eta prestakuntzatan oinarritzen da, adin horretako haurrek irakurtzen eta idazten hasiz gero izan ditzaketen ustezko kalteei buruz. Argudiatu ohi dutenez, haur asko oraindik ez daude prestatuta eta ez dituzte lortu ikaskuntza hori egin ahal izateko behar diren trebetasunak. Ildo beretik, jakintza horiek etorkizuneko adin eta arrakastarako aurkezteak eta lantzeak dakartzan onurak ezagutzen ditugun irakasleoi ikasleak ez errespetatzeagatik eta merezi duten askatasuna ez emateagatik akusatzen gaituzte. Bulo horrek ondorio larriak ditu haurren etorkizunean. Ikerketa zientifiko ugari daude adin goiztiar horietan irakurketa-idazketa lana sartzeak ikasleentzat duen eragina eta onurak erakusten dituztenak.
Vigotsky eta Montessori bat zetozen irakurketaren eta idazketaren ikaskuntza goiztiarraren garrantzian, eskolako lehen adinetan. Neurozientziatik eta neurobiologiatik adin horietan irakurtzen eta idazten ikastearen aldeko apustua egiten da; izan ere, giza garapenaren etapa giltzarria da, ikasleak desberdintasunetatik eta etorkizuneko balizko zailtasunetatik babestuko dituen ikaskuntzarik handiena gerta dadin. Beste azterlan batzuek adierazten digute, halaber, haur-hezkuntzako etapatik idazketa-sistema ikasteko sortzen ari diren irakurketa-idazketa trebetasunak garatzeko proposamen pedagogikoek duten garrantzia.
Beraz, berme zientifikoa duten iturriak kontsultatu behar ditugu, ikasleei askatasun faltsua emateko engainuan eta akatsean ez erortzeko, ustezko errespetuz mozorrotuta, haur guztiei kalitatezko hezkuntza eskaini gabe. Ebidentzia sendoek erakusten dute kalitate handiko haur-hezkuntza goiztiarrak funtsezko eragina duela ondorengo bizitza-emaitzetan. Gaitasun soziala garatzen duten esku-hartzeek, bai eta lehen urteetako trebetasun kognitibo, linguistiko eta akademikoek ere, eragina dute ondorengo arrakasta edukatibo, sozial eta ekonomikoan, baita osasun, portaera eta ongizate emozionalean ere. Orduan, funtsezkoa da etapa honetan guztiontzako kalitate handiko hezkuntza eskaintzea, modu eraginkorragoan eragin baitaiteke haurren garapenean.
Ebidentzia eta esperientzia horiek familiekin eta irakasleekin batera partekatzea funtsezkoa da haur guztientzat etorkizun hobea eraikitzeko, arrakasta akademiko, sozial eta emozional handiagoa izango duena lehen adinetatik.
Egilea: Carolina Ramos Castillo
