1988tik, UNESCOk Zetaren Ibilbide historikoen ondare partekatua eta historia aberatsa hobeto ulertzen saiatu da, baita kulturek elkarri eragiteko izan dituzten moduak ere. UNESCOren “Zetaren Ibilbideak” programak elkarrekiko elkartrukearen eta elkarrizketaren historia bakar hori sustatu nahi du, 2030 Agendaren helburuekin bat etorriz, pertsonak etengabeko elkarrizketan bilduz eta ibilbide horien inguruan sortu diren kultura desberdinen elkar ulertzea sustatuz.
Gaur egungo ikuspegi historikotik, Zetaren Ibilbidea deiturikoa osatzen duten itsas eta lehorreko ibilbideek, merkataritza-dimentsioaz haratago, bide horietan zehar milaka urtetan garatu diren kultura, ideia, ezagutza eta erlijio desberdinak baina elkarlotuen islatzen diren ideien, ezagutzen eta erligioen zabaltzea ahalbidetu zuten. Horregatik, gaur egun, hitz hori, baztertzen duen termino geografiko soil gisa baino gehiago, elkartrukeetan, elkarrizketetan eta elkarrekintzetan oinarritutako terminoa da.
Zetaren Bideak zeharkatzen zituzten bidaiariak, merkataritzagatik ez ezik, Zetaren Ibilbideetan zehar kokatutako hirietan gertatzen zen truke intelektual eta kulturalagatik ere erakartzen zituzten, eta, horrela, bidaiatzeko, ikasteko, informatzeko eta trukatzeko sare bihurtu ziren. Zientzia, artea eta literatura, baita artisautza eta teknologia ere, gizarteetan partekatzen eta zabaltzen ziren ibilbide horietan zehar, eta, horrela, hizkuntzak, erlijioak eta kulturak elkar garatzen eta eragiten zuten. Ibilbide hauek funtsezkoak izan ziren erlijioak Eurasian zehar zabaltzeko. Budismoa, Kristautasuna eta Islama, besteak beste, ibilbide horietan zehar hedatu ziren Asiako hegoaldera eta hego-ekialdera, baita Ekialde Ertainera, Golkora, Afrikako iparraldera eta askoz haratago ere.
Aro modernoan, ibilbide horiek eragina izan dute Asia erdialdeko mundu osoko politiken plangintzan; izan ere, historialari batzuen ustez, munduko biztanleriaren bi heren Istanbulgo ekialdean bizi dira, munduko petrolio eta gas gehiena ekoizten duen eskualdean, eta gariaren eta arrozaren proportzio esanguratsu batean.
Peter Frankopan, Oxfordeko Unibertsitateko Historia Globaleko irakaslearen iritziz, kulturak nola loratu ziren edo nola porrot egin zuten ezagutzeaz gain, sare horiek, gaur egun historia globalean funtsezko eginkizuna betetzen dutenak, lankidetza eta elkarlanerako iturri garrantzitsuak dira bai orainaldirako bai etorkizunerako. Eta, horregatik, UNESCOren Zetaren Ibilbideak proiektua ere, elkarrizketari eta elkar trukeari buruzko ideiak zaindu, sustatu eta sustatzean, eta iraganean izan diren erabakigarriak gogoratzean, herrien arteko ikasketa, eztabaida eta lankidetza sustatzen laguntzen du, hori inoiz baino garrantzitsuagoa den eta, gainera, gero eta bakanagoak bihurtzen ari diren garai batean.
Gizarte dialogikoan, ikuspegi hori ezinbestekoa da ikasleekiko elkarrizketak eta elkarreraginak ustartzeko; ezbairik gabe, proiektu horren bidez, gure kultura aberasteaz gain elkarrizketak berdintasunean sortarazten dituen onurak konprobra genitzake.
Egilea: Isabel Mendizabal
