Nola eragiten du teoriak hezkuntza-praktikan?
Zoritxarrez, oraindik ere hezkuntza-praktiketan jarraitzen dute, askotan horretaz jabetu gabe, teoria sasizientifikoek, hezkuntza hobetu beharrean, desberdintasun sozioekonomikoak eta kulturalak birsortzen laguntzen baitute. Althusser, Ausubel edo Bourdieu bezalako autoreek “erreferente” izaten jarraitzen dute, hezkuntzako profesionalen pentsamendu pedagogikoen edo unibertsitate-izaerako prestakuntzaren azpian.
Oso garrantzitsua da jakitea zer hezkuntza-jarduera ezartzen ditugun, nola gauzatzen ditugun, zergatik egiten ditugun eta zer teoriatan oinarritzen diren. Ebidentzia zientifikoak eta inpaktu sozialak sostengatzen dituzten, edo, aitzitik, halakorik ez duten, eta, beraz, desberdintasunak larriagotzen dituzten eta ikaskuntzako emaitzak okertzen dituzten, alderdi klasistak, arrazistak eta sexistak sustatuz eskola-testuinguruan eta testuinguru soziokulturalean.
Ikasgeletako egunerokotasunean, ikasleen aurrerapenerako asmo oso onak ikusten dira hezkuntzako irakasleen eta profesionalen ekintzen eta hizkuntzaren bidez (hitzezkoa eta hitzik gabekoa). Hala ere, gizarte-garapena eta garapen intelektuala bultzatzeko baliozkotasun eta zorroztasun zientifikoko argudiorik ez badute, eskola-porrota betikotzen jarraitzen da. Gehienetan, modu inkontzientean egiten da hori, jasotako prestakuntzarekin, unean uneko hezkuntza-legearekin bat datorrelako zuzen jokatzen ari dela uste duelako, edo, bestela, emaitzen berdintasuna bazterketarik gabe praktikan jartzea ahalbidetzen duten teoriak ezagutzen ez dituelako. Hona hemen adibide batzuk:
- Eskolak desberdintasun sozialak aldatzen ez dituela sinestea, horren ikuspegi eraldatzailea izan beharrean, non kultura eta ezagutza ikuspegi komunikatibo eta berdintasunezko batetik demokratizatzen diren.
- Egoera ahuleko edo “maila baxuko” etorkinetatik datozen ikasleak etiketatzea, gutxieneko curriculuma edo segregazioa ezarriz, haien trebetasunak gizarte-interakzioen, inklusioaren eta itxaropen handien bidez sustatu beharrean, Mead, Vigotsky, Kandel, Freire edo Flecha bezalako autoreek argi utzi duten bezala.
- Uste izatea familia analfabetoek edo ikasketarik gabekoek ez dituztela aintzat hartzen literaturaren eta zientziaren obra handiak, eta, beraz, beren seme-alabek ez dutela prestakuntza hori behar etorkizuneko bizitzarako…
Familia guztiak ezagutza akademiko eta sozialean sartzeko ideiatik oso urrun dauden iritziak dira, komunitateko gainerako pertsonekin berdintasunezko elkarrizketaren bidez kultura eta intelektuala aberasteari ahotsa eta balioa emanez. Azken batean, ikaskuntzaren eta hezkuntzaren demokratizazioa ahalbidetuz.
Garrantzi eta erantzukizun handikoa da hezkuntzaren eta gizartearen esparruan zer teoriatan oinarritzen garen jakitea, botere-harremanak nagusi diren eredu murriztaileak, baztertzaileak eta desorekatuak sustatzen ari baikara (jakin gabe). Egungo gizarte dialogikoan, pedagogia kritikoak ikaskuntza-komunitateen eta eskola demokratikoen berezko hezkuntza-teoria eta -praktika eraldatzaileak eskaintzen dizkigu, benetan beste mundu bat posible den lekuetan.
Argazkia: Freepik
Egilea: Isabel Bixquert
