Berdintasuna, ekitatea eta inklusioa funtsezko gaiak dira hezkuntza-zientziaren diskurtsoan, eta lehentasun politikoa dute Europa osoan. 2020an, Europako Batzordeak bere ikuspegia aurkeztu zuen Europako Hezkuntza Esparrua sortzeko. Esparru horretan, inklusioa eta berdintasuna funtsezko dimentsioak dira. 2022an, EBko estatu kideek Kontseiluaren Gomendioa onartu zuten, eskola-arrakastarako bideei buruzkoa, ikasle guztientzako hezkuntza-emaitza hobeak bermatzeko, oinarrizko trebetasunen errendimendua handitzeko eta hezkuntza eta prestakuntza goiz uztea murrizteko. Azkenik, baina ez garrantzi gutxiagokoa, 2023an, Europako Batzordeak aditu-talde bat sortu zuen, ikasle ahulei laguntzeko ikaskuntza-inguruneak hobetzeko, eta ikastetxeetan ongizatea eta osasun mentala sustatzeko.
Eurydice 2023 txostenak 39 hezkuntza-sistema europarretan ikertzen ditu diskriminazioari heltzen dioten eta aniztasuna, inklusioa eta kalitatezko hezkuntza sustatzen dituzten politika eta neurri nazionalak/goi-mailakoak. Bestalde, nabarmentzen du politika eta neurri garrantzitsuen presentzia handia dela ikertutako arloetan (jarraipena, estrategiak, sarbidea, ikasketa-planak, ikaskuntza eta laguntza sozioemozionala, eta hezkuntza eta irakaskuntza-prestakuntza), eta ohartarazten du aztertutako talde guztiek ez dutela arreta bera jasotzen.
Hezkuntza-premia bereziak edo ezintasunak dituzten ikasleak dira talde hartzaile nagusia aztertutako eremu guztietan; halaber, gaikako eremu gehienetan neurriak daude ikasle migratzaileei eta errefuxiatuei zuzenduta, eta, ondoren, gutxiengo etnikoetako ikasleak daude, bereziki ijito-etniako ikasleak. Gizonen eta emakumeen arteko berdintasuna nahiko maiz sustatzen da.
Hezkuntza-sistemen erdiek baino gutxiagok diote eskura dituztela ikasleen errefuxiatu/asilo-eskatzaile edo migratzaile izaerari eta etxean hitz egiten den hizkuntzari buruzko datuak; aitzitik, gutxiengo batek baino ez ditu ikasleen erlijio-afiliazioari eta jatorri etnikoari buruzko datuak. Ingurune sozioekonomiko ahuletatik datozen ikasleek ere, ikerketaren helburua ez izan arren, neurriak izaten dituzte maiz. Azkenik, LGTBIQ+ eta beste sexu-identitate eta erlijio-gutxiengoetako ikasleen kasuan, ikastetxeen aniztasuna eta inklusioa sustatzeko politikak eta neurriak askoz ere gutxiago dira.
Txostenak ondorioztatzen duenez, aztertutako ikasle-taldeek hainbat erronka eta premiari aurre egin behar dieten arren, garrantzitsua da kolektibo guztiak kontuan hartzea aniztasuna eta inklusioa sustatzeko politiketan, inor atzean gera ez dadin bermatzeko, eta beharrezkoa da ikuspegi intersekzionala izatea ikasle bakoitzaren erronkei eta premia bereziei aurre egiteko.
Hala ere, denak ez du balio ikasle guztiek kalitatezko hezkuntza inklusiboa eta integratzailea lortzeko duten moduari buruzko ondorio zehatzak ateratzeko. Eurydice 2023 txostenak ez ditu aztertzen herrialdeek egindako politiken eraginkortasuna edo horien emaitzak, eta ez ditu barne hartzen ikastetxeetan aplikatutako praktikak. Beraz, erronka handia planteatzen du: inklusioa, ekitatea nahiz eskola-arrakasta eta ikasle guztien eskola-jazarpena ezabatzea sustatzen duten hezkuntza-praktika eraginkorrak nabarmentzea.
Egilea: Isabel Mendizabal
