El Diario Feministatik itzulita
Vygotskyren hurbileko garapen-eremuaren teorian oinarritutako irakurketa
Gaur egun badakigu zientzia ez dela arduratzen alfabetatze goiztiarra suspertu behar den ala ez ikertzeaz; izan ere, dagoeneko agerian geratu da duela hamarkada batzuetatik hona ikerketa zientifikoak egin direla, eta ikerketa horiek agerian uzten dute haurrak adin goiztiarrean alfabetatze-praktika aberatsen eraginpean jartzeak eragina izango duela bizitza osorako arrakastan haien ikaskuntzan, garapenean, ongizatean eta gizarte-bizitzan parte hartzean. Hala ere, irakurtzen irakasteko modurik egokienari buruzko eztabaidak aurrera jarraitzen du. Hori dela eta, “Ebidentziak” izeneko atal honek hainbat ikerketa ekarri ditu gai hauei buruz: irakurketaren arintasuna, seme-alaben alfabetatzea hobetzeko familiak inplikatzearen garrantzia, adin goiztiarretan estimulatu beharreko oinarrizko trebetasunak edo, zehazki, trebetasun fonologikoetan entrenatzearen garrantzia.
Kasu honetan, “Learning, Culture and Social Interaction” aldizkari zientifikoan argitaratutako Guided reading – Working within a child ‘s zone of proximal development ikerketak irakurketa gidatuaren praktika aztertzen du, Vygotskyren garapenaren teoria soziokulturalaren printzipioetan oinarrituta.
Irakurtzea inprimatutako hitzen deskodetzea baino gehiago da. Horregatik, alfabetatzeko gaitasun ona izateak esan nahi du irakurtzea eta idaztea, baina baita ahozko testuak, inprimatuak, ikusizkoak eta digitalak entzutea, behatzea, hitz egitea eta sortzea ere, eta testuinguruaren arabera hizkuntza hainbat helbururekin erabiltzen jakitea. Eta puntu horretan funtsezkoa da Vygotskyren garapenaren teoria soziokulturala; izan ere, kontuan izan behar dugu alfabetatzea ikaskuntza-prozesu bat gehiago dela, sozialki eraikitzen dena, haurren eta haien gizarte-ingurunearen arteko elkarreraginean oinarritzen dena, eta gizarte-ingurune horretatik (familia, eskola, komunitatea) hura behar bezala garatzeko baldintzak sortu behar ditugula. Horrela, bada, irakurketa gidatua gizartean antolatutako jarduera bat da, eta haurrek interakzio sozialen sistema baten bidez parte hartzen dute, haien garapena bultzatzeko beharrezko baldintzak sortzeko.
Galdera-sorten eta gaikako azterketa gogoetatsuaren bidez, azterlanaren helburuak ziren irakasleak irakurketa gidatua “gizarte-egoera” gisa kontzeptualizatzetik haratago joatea, ohartaraziz gizarte-egoera guztiek ez dutela nahitaez haurren garapenera eramaten, eta, beraz, zaindu egin behar direla “garapeneko gizarte-egoera” gisa funtzionatzea nahi badugu. Ildo horretan, dagoeneko baditugu asko ikertutako hezkuntza-jarduerak, hala nola talde interaktiboak edo literatura-solasaldi dialogikoak, ikasgeletako gizarte-elkarreraginak ikaskuntzan eta elkartasunean ugaritzen dituztenak, eta ikaskuntzako eta garapeneko benetako gizarte-egoerak dakartzatenak maila guztietan: kognitiboa, akademikoa, emozionala eta soziala.
Egilea: Marifa Salceda
