El Diario Feministatik itzulita
Gaur Mar Joanpere doktorea elkarrizketatu dugu unibertsitateko irakasle postua lortzeko lehiaketa irabazi izanaren berri bikaina izan ondoren. Lorpen bat biktima eta aurrera egin izan duten guztientzat, Espainiako unibertsitate batean genero-indarkeriako kasu bat irabazi zuen lehena izan baitzen. El Diario Feministak ia 11 milioi bisita izan ditu hainbat herrialdetan, eta biktimen alde egon da, dago eta egongo da beti, eta guztiek aurrera egin ahal dezaten, legegintza-aldaketak eta erakundeenak sustatzen jarraituko du.
Zerrendatu ditzakezu lanaldi osoko kontratu bat lortzea eragotzi nahi izan duten errepresaliak?
Masterreko ikaslea nintzela jasaten ari nintzen sexu-jazarpen kasua salatu nuenetik, jaso ditudan inputak izan dira “honetan” sartuz gero nire karrera akademikoak ez zuela inoiz aurrera egingo, batez ere Espainiako unibertsitate batean sexu-jazarpen kasu bat irabazi zuen lehen biktima izan nintzenean. Unibertsitateetan berdintasuneko goi-karguak dituzten pertsonek ere ohartarazi didate salatzen jarraituz gero ez nukeela inoiz egoera egonkorrik lortuko, unibertsitate bakar batek ere ez nindukeelako kontratatuko. Hamar urte izan dira, hain zuzen ere, posizio prekarioan eta mezu etsigarri horiekin. Era berean, jasotako eraso guztiak nabarmenduko nituzke, nire irudia eta, bereziki, Ramón Flecha bezalako pertsonena txikitzen saiatu direnak, beti nire ondoan egon direlako. Eraso horiei, askotan, bidegabeki, azalpenak eman behar izan dizkiet edo gezurtatzen saiatu behar izan dut, eta narratiba bat sortzen ari dira biktimekiko jarrera hartzen dutenen aurka, jazarpenaren aurkako borrokari modu larrian eragiten diotenak, oro har, baina baita bereziki gure bizitzetan eta gure ingurune hurbilenetan ere. Azkenik, horren guztiaren ondorio zuzenak azpimarratuko nituzke; izan ere, unibertsitateen erosotasunean islatzen dira, ahotsa altxatzen ez duen pertsonaren bat nahiago dutelako, eta adi-adi mantentzen delako unibertsitate-erakundeak hobetzeko konpromisoarekin bat egiten duen norbait baino.
Nola lortu zenuen Espainiako unibertsitate batean kasu bat irabazi zuen lehen biktima izatea?
Ez nuen lortu ez berezia naizelako, ez beste inorengandik desberdina, baizik eta beste biktima askok ez bezala nik laguntza desinteresatua, solidarioa eta baldintzarik gabekoa jaso nuelako. Eta horri esker, nik gaur egun unibertsitatean jarraitzen dut. CREAko Ramón Flecha eta Marta Soler irakasleek hasiera-hasieratik erakutsi zidaten babesa jasaten ari ginen jazarpen-egoeraz ohartu zirenean, ni lehenago ikusi ere egin gabe. Gero, ikastetxe bereko Lídia Puigvert irakasleak ere laguntza osoa eman zigun, jazarpena jasaten ari ginen masterreko irakasleak ginela. Ez da kasualitatea Google Scholarrek Gender Violencen duen sailkapeneko lehen 10 postuen artean egotea. Gu sostengatzeko beren erabakiari esker, beste alde batzuetatik jasotzen nituen input guztiei aurre egin ahal izan nien, ikasketak uztera edo isilik egotera animatuz. Haien babesa oso arriskutsua eta konprometitua zen, izan ere, urteak zeramatzaten Genero Indarkeria Isolatzailea jasaten beren posizionamenduagatik, baina, hala eta guztiz ere, isolatuta ez uztea erabaki zuten. Eta beste behin ere erasoak jaso zituzten. Oso gogoan ditut hilabete haietan izandako solasaldiak, batez ere Flecharekin. Oso ondo gogoratzen dut Bruselatik egindako dei bat, zeinak zeharo aldatu baitzidan beldurra itxaropenagatik, haren laguntzarekin sentitzen bainuen edozer gauza egin genezakeela egoera hura amaitzeko. Pertsona horiek gabe, inoiz ez ginen biktima izatetik aurrera egitera.
Gaur egungo kazetarien MeToo argitzen ari da eraso zizuten hedabideetan zegoen zigorgabetasuna. Ba al dago kausazko harremanik bi gertakarien artean?
Jakina, biktimei eta haien alde daudenei eraso egiten zaienean, ezkutatzeko asko dagoelako da. Kasu hau da adibiderik onena; 2016an, Kataluniako Ikus-entzunezko Hedabideen Korporazioko komunikabideetako kazetari batzuk eta beste batzuk inolako frogarik eta ebidentziarik gabeko difamazio-kanpainetan abiatu ziren. Zerbait geratzen dela esaten du. Gu isilarazten eta kosta ahala kosta ezabatzen saiatu ziren, eraso pertsonal oso krudelen bidez. Orain denok uste genuena jakina zen, gehien eraso gintuzten bitartekoak inpunitate osoz ari ziren onartzen jazarpen larri-larriko barne-kasuak, aurrera egin dutenen ausardiari esker dagoeneko argitara ateratzen ari direnak. Kausazko harremana agerikoa da, eraso gehien egin zutenak dira orain MeTooren kazetarien salaketen aurrean isilen daudenak.
Mundu mailako MeToo Unibertsitateko aktiboenetako bat zara. Zer ari zarete lortzen?
Gure lorpenik handiena, mundu mailan, Genero Indarkeria Isolatzaileari (Isolating Gender Violence – IGV) egindako ekarpena da. Biktimak babesteko mekanismoez hitz egiten da beti, baina gure ekarpenak erakutsi du ezin direla biktimak babestu laguntza ematen dieten pertsonak babestu ezean. Ezinbestekoa da babesten dutenak babesteko mekanismoak ezartzea, IGBrekin amaitzeko. Ildo horretan, ekarpen aitzindariak egin ditugu, BGIk osasunaren esparruan dituen ondorioak aztertuz. Ekarpen horiei esker, elkarrizketa-zubiak ireki ditugu alderdi politikoekin, gizarte-mugimenduekin eta era guztietako erakundeekin, eta horri esker lortu dugu Genero Indarkeria Isolatzaileari buruzko munduko lehen legedia Kataluniako Parlamentuan, aho batez onartua. Lorpen horrek ate bat ireki dio beste legebiltzar batzuei, hala nola Euskal Autonomia Erkidegokoari, eta eztabaida nazioartera eraman du, Brasilera kasu. Gainera, elkarte zientifikoetan aldaketa bat bultzatu dugu, IGVren prebentzioa bere kode etikoetan txertatuz, hala nola European Sociological Association-en. IGVrekin amaitzeko lorpenak biktimentzat askoz ere testuinguru seguruagoak sortzen ari dira, gero eta jende gehiago sentitzen baita babestuta laguntza emateko eta gehien behar dutenak babesteko orduan.
Julius Maximilians Universität Würzburgen (Alemania) irakasle zaudela, bidea ireki al duzu han ere GIren aurka?
Bai, izan ere, hara iritsi baino lehen, online bildu nintzen unibertsitateko berdintasun-unitateko arduradunekin, eta interes handia zuten MeToo Unibertsitateko ordezkari bat beren unibertsitatean hartzeko. Iritsi baino bi hilabete lehenago, topaketak antolatzen eta proposamenak partekatzen ari ginen, gogo handiz, beste testuinguru batzuetan normalean ez bezala. Azken lau hilabeteetan, lau topaketa baino gehiago egin ditugu berdintasun-arduradunekin, berdintasun-bulegoko teknikariekin, fakultateetako berdintasun-arduradunekin eta abarrekin, lankidetza-mekanismoak ezartzeko, IGVren gisako alderdiak beren protokoloa lantzean nola txerta ditzaketen ikusteko eta biktimei arreta emateko mekanismo eraginkorrak partekatzeko. MeToo harro hartu dute lankidetza horretan, eta unibertsitateko jarduera ofizial guztiak MeToo University-ri ahotsa ematera bideratu dituzte, ekitaldi eder eta oso sakonekin. Elkarrizketa horiei esker, adibidez, bere eskariz esku hartu ahal izan du ikasle baten jazarpen-kasu baten ebazpenean, edo ikasle guztiek jaso dute mezu bat berdintasun-unitatearen partetik, jazarpenaren problematikaren berri emanez unibertsitate-testuinguruan, eta nora jo dezakete horren inguruko arazoren bat ezagutzen edo pairatzen badute. Elkarrizketa horiei eta proposamenak elkarrekin sortzeari gehitu behar zaie unibertsitateko dekano batzuek “gaizki ulertutako boterea” edo jazarpen kontuetan botere-abusua deritzotena desagerrarazteko lankidetza-moduak aurkitzeko duten erabakia. Unibertsitate askok ukatu egiten dute MeToo-rekiko elkarrizketa, zalantzan jartzeko beldurrez; Würzburgek, adimentsuki, munduko unibertsitaterik puntakoenek egiten duten bezala jokatu du, elkarrizketarako eta lankidetzarako ateak irekiz, irtenbiderik onenak eskaintzeko.
Aurrera egin duen biktima bat zara, irabazle bat. Gai honetan, azkenean, onak irabazle?
Irabazteagatik bereziki pozik sentitzen banaiz, uste dudalako horrek itxaropena ematen diela beste neska askori, hain gauza handiari aurre egiten diozunean sentitu dudan ahultasun berean sentitzen direnei. Lorpen hori ontasunaren eta ausardiaren garaipen kolektibo gisa ikusten dut, gauzak alda daitezkeela eta dagoeneko aldatzen ari garela erakusten dugulako. Nik esango nuke hemen irabazten duena elkartasuna dela. Jaso dudan elkartasunik gabe, ez nukeen irabaziko. Ontasunaren eta egiaren bidez gauzak aldatzen jarraitzeko konpromisoa irabazten du. Beste alde batera begiratzea erabakitzen dutenak, ez ekitea eta erasotzea ere gero eta gehiago betiko markatuta geratuko dira, eta garaipen honek hori erakusten du.
