(Periodico Educacion-etik itzulita)
Eskolan 23 urte eman ondoren, 2020ko irailaren 30ean erretiroa hartu nuen. València eta Castellóko hainbat zentrotan lan egin dut, eta Jaume de Tavernes Blanqueseko Rei LHIn izan nintzen azken destinoa, zortzi urtez zuzendari ere izan bainintzen. Irakasle urduria izan naiz beti, formazioak iraunkorra izan behar zuela sinetsita. Lankide-talde batekin batera, eta gure zentroaren funtzionamendua hobetzeko asmoz, Valenciako «A hombros de gigantes» mintegian parte hartu genuen urte batzuetan. Hasiera-hasieratik, mintegi honen funtzionamenduak harrapatu gintuen, eta han ikasitakoa ez genuen zalantzarik izan gure ikasleekin martxan jartzeko.
Zehazki, nire arloan, une hartako ilusio handienetako bat nire ikasleekin, Lehen Hezkuntzako lehen mailatik seigarrenera, solasaldi musikalak txertatzea zen. Entzumen aktiboa beti izan da ohikoa nire eskoletan, musika-hezkuntzako gainerako irakasleentzat bezala; baina hizketaldi musikalak urrunago joaten ziren. Musikaren analisia, ezagutza eta bateratzea, sentsazioak eta ideiak funtsezkoak ziren beste ikuspegi bat zen. Obra klasiko bati buruzko elkarrizketa ezartzea zen.
Jarduera arrakastatsu hau antolatzeko orduan, zalantza asko izan dira. Solasaldi literariorako material bibliografiko dezente zegoen, nahiko dokumentatuta geunden eta nahikoa segurtasunez abiatu ginen. Baina musika solasaldiekin ez zen horrela. Beraz, ekarpen horiekin eta ikaskuntza dialogikoaren printzipioekin, lanari ekin genion eta oso argi geneukan denok musika lan klasikoen ikuspuntu berriak aurkituko genituela.
Aste batzuetan obra klasikoen entzunaldi txikiak egiten aritu ginen, oso zaila egiten zitzaidalako bat-batean solasaldi bat egiten hastea. Bide batez, musika kontzeptu sinpleak eta musika entzuteko eta finkatzeko moduari buruzko jarraibide batzuk aurkeztu genituen, ondoren musikari buruzko iritzia eman ahal izateko. Entzuketa hauek bitxikeria asko pizten zituztela ikusi genuen.
Sortzen zitzaizkigun zalantza edo zailtasunen artean, obrak banaka entzuteko modua zegoen. Arazo bat genuen: ikasle guztiek ez zuten musika etxean entzuteko aukerarik, ugaltzaile egokirik ez zegoelako. Orduan, entzunaldia musika-gela berean egitea erabaki genuen.
Obren aukeraketa gelako batzarrean egiten genuen, eta hilean behin egiten genuen talde bakoitzean. Bost obra aukeratzen ziren ikastaroka, eta guztien artean saio bakoitzean erabiliko genuena aukeratzen genuen (obrak mugimendu desberdinak baldin bazituen, eta hori zen ohikoena, horietako bat aukeratzen genuen).
Entzunaldiaren aurretik, jarduera nola egin behar genuen azaltzen zen. Honela egiten zen:
- Orri bat banatuko dugu oharrak hartzeko (bakoitzak bere arkatza eta zirriborroa ekartzen ditu).
- Biribilean esertzen gara, erlaxatuta eta entzuteko jarrerarekin.
- Atentzioa ematen diguna eta ondoren komentatuko duguna kontuan hartuz entzuten dugu musika. Txikienek entzundakoak iradokitzen ziena marrazten edo margotzen zuten, eta gero taldearekin partekatzen zuten. Entzuketa asko egin genituen entzuten zutenaren arabera margotzeko.
Solasaldia hasiko dugu. Funtzionamendu-egitura literatura-solasaldietako berbera da. Moderatzailea haren funtzionamendua ezagutzen zuen edozein parte-hartzaile izan zitekeen, baina, hasieran, nik egin nuen, gainerakoek nola egin ikasten zuten arte. Garrantzitsua zen azpimarratzea ikaskuntza dialogikoaren printzipioak eta hitz egiteko txandarekiko errespetua kontuan hartzea. Gainera, hitz egiteko txanda ematerakoan, kontuan hartu behar zen gutxiago parte hartzen zuten ikasleei lehentasuna ematea, guztien parte-hartzea sustatzeko.
Solasaldiaren egunean, entzumenari buruzko fitxa bat bete beharko zuten, solasaldi literario dialogikoetan egiten genuen antzera, baina nahiko alde nabarmenarekin: gure tertulia musikalean, entzunaldiaren oinarrizko alderdiak kontuan hartzea nahi genuen, eta, denboran zehar eta solasaldi gehiago egiten genituen bitartean, zabalduz joango ginen. Hasiera batean, atal orientagarri hauek erabiltzen genituen: obraren izena eta egilea, sentipena entzuten dudanean, soinuen intentsitatea (forte, piano) eta entzuten diren instrumentuak… Gainera, solasaldien jarraipena egiteko erregistro-orri bat prestatu genuen, honako atal hauekin: bertaratzea erregistratzen genuen ikasleen zerrenda, parte-hartzeari buruzko oharrak eta partekatzen zituzten ideien oharrak.
Solasaldiaren ondoren, entzundako obrari, egileari, tresnei eta abarri buruzko ikerketa-lan bat egiten zen, talde interaktiboetan antolatua boluntariotzarik bazegoen, edo talde txikietan bestela. Talde bakoitzak bere lana azaltzen zien gainerako ikasleei. Denborarekin, ordena aldatzea erabaki zen, eta lehendabizi obrari buruzko ikerketa egitea, ikasleek saioaren aurretik irakurtzen zuten informazioa biltzen zuen testu bat prestatuz. Literatur solasaldiaren prestaketako funtzionamendu bera zuen. Hurrengo saioan, entzunaldia eta musika tertulia egiten ziren. Horrela, musika-solasaldia motibazio handiagoarekin eta baliabide gehiagorekin egiten zela zirudien, entzuten zen obrari buruz hitz egin ahal izateko.
Solasaldi hauei buruz egiten dugun balorazioa oso positiboa da. Horiekin, musikariak eta musikariak ez direnak, musikarako egokiak diren pertsonak, pribilegiatuak diren batzuentzat musika eta beste musika mota herrikoiago batzuk egotearen ideia apurtzea lortzen da. Denok goza dezakegu musikaz, eta iritzia eman. Musika errepertorio aparta dugu, hunkitu, denboran zehar bidaiatu, istorio fantastikoak ezagutu, esna amestu… musika klasikoa haur guztien eskura jarriz. Ikaskuntza dialogikotik abiatuta, denok eman dezakegu musikari buruzko iritzia, berdintasunez, bakoitzaren ezagutza pertsonal eta kulturalak oztopo sozial eta kulturalak gainditzen lagun dezan. Musika klasikoko errepertoriorako sarbidea ez da musika-ezagutzak dituztenetara mugatzen. Musika-entzunaldi eta -solasaldi horiek harremanetarako, elkartrukerako eta komunitatean ikasteko espazio bat izan behar dute, eta, bertan, musikaz gain, askotariko gaiei buruz hitz egin behar da. Eta musikaz gozatzeaz gain, musika deskubritu, aztertu, gure iritzia eman eta partekatu ahal izatea.
Argazkia: Propioa
Egilea Xavier Barrachina
