(Daily 27-tik itzulita)
Emakumeek jasan duten ikusezintasunetik bakarrik justifika daiteke askok ez dakigula ezer Hedy Lamarren inguruan; agian batzuek jakingo dugu aktore garrantzitsua izan zela 30eko hamarkadako Hollywooden, baina inor gutxik daki nazien Alemaniaren aurka borrokatu zuela eta, batez ere, haririk gabeko teknologiaren asmatzailea izan zela. Gaur egun, edozein wifirekin konektatzen garenean eta teknologia hau nork asmatu zuen galdetzen diogunean geure buruari, jatorria emakume batean dagoela jakingo dugu, Hedy Lamarren.
Interneten nabigatuz, haren biografiari buruzko datu asko aurki ditzakegu, baina gutxi dira alderdi horretan zentratzen direnak. Hedy Lamarrek askotan emakumeak biltzen dituzten estereotipoak gainditzen laguntzen du. Aktore gisa, inoiz ez zion uko egin bere beste pasioari, hau da, zientziari eta, hala badagokio, teknologiari. Bere garaian, Bigarren Mundu Gerrarekin batera, bere burua aurkeztu zuen ingeniari gisa laguntzeko, arlo horretan ere ikasi baitzuen. Agintariek esan zioten bere aktore-irudia gerra-bonuak saltzeko erabiliz laguntzeko; baina ez zuen paper horretara mugatu nahi. Bai, azkarra eta erakargarria zen, gizon sexista askok jasaten ez duten “biak/eta” bat. Batzuek aktore sexy gisa onartzen zuten Hedy Lamarr, eta beste batzuek, berriz, zientifikotzat bakarrik, baina gutxik onartzen zuten biak izan zitezkeela: aktore sexia eta zientzialari bikaina aldi berean. Hedy Lamarr ez zen kikildu, bazekien asko zuela emateko, geroago frogatu zuen bezala.
Hedy Lamarrek mezuak edo aginduak transmititzean oinarritutako sistema bat proposatu zuen, zati txikietan deskonposatuz. Horrela, ezinezkoa zen mezua berriro mihiztatzea, kanal-jauziaren kodea ezagutzen ez bazen. Sistema hori da maiztasun-jauzi bidez zabaldutako espektro-transmisio gisa ezagutzen duguna, eta haririk gabeko gure teknologien jatorria da. Denbora bat behar izan zuen aurkikuntza horrengatik errekonozitua izateko; Aitzindari Saria eman ziotenean eta asmatzaile gisa aitortu zutenean, Hedyk berak esan zuen: “bazen garaia”.
Horrela, gaur Wi-Fi gozatu ahal izango dugu, baina are garrantzitsuagoa, gaur egun galdetu ahal izango dugu: “Zenbat Hedy Lamarrs ditugu gure inguruan?”. Zalantzarik gabe, asko.
